Dành cho bác sĩ

Trải qua hàng thiên niên kỷ, các nhà giả kim và những kẻ mơ mộng đã nỗ lực tạo ra thuốc trường sinh bất tử và đã thất bại - một cách khá kinh ngạc, ô nhục và đôi khi là bi thảm. Thật thú vị khi suy đoán liệu bisphosphonates – thuốc đã được sử dụng lâm sàng hơn nửa thế kỷ và một phần tư số đó hoạt động trên cơ chế ức chế tiêu xương, giảm nguy cơ gãy xương do loãng xương và giảm các biến chứng xương của bệnh ác tính, chẳng hạn như tăng canxi huyết và gãy xương, có thể là một ứng cử viên để trở thành thần dược của sự sống. Gần như là không, nhưng không nghi ngờ gì rằng trong những năm gần đây, người ta quan tâm nhiều đến khả năng giảm nguy cơ tử vong liên quan đến các thuốc này. Gợi ý đầu tiên về mối liên hệ tiềm tàng giữa bisphosphonat và tỷ lệ tử vong ở bệnh nhân loãng xương, đến từ thử nghiệm HORIZON-RFT năm 2008, trong đó, ngoài tác dụng của nó trong việc giảm gãy xương tái phát, axit Zoledronic, một dạng bisphosphonat tiêm tĩnh mạch, còn liên quan đến giảm 28% nguy cơ tử vong có ý nghĩa thống kê trong hơn 2.000 người được nghiên cứu. Sự giảm tỷ lệ tử vong này được cho là thứ phát theo một cách nào đó do tác dụng miễn dịch và tim mạch của bisphosphonat, vì chỉ 8% tỷ lệ giảm tỷ lệ tử vong có thể là do giảm gãy xương. Một nghiên cứu được thực hiện ở New Zealand về những phụ nữ bị loãng xương cũng chứng thực cho phát hiện này, với 35% lợi ích sống sót với những tác nhân này - tuy nhiên, ý nghĩa ở đây chỉ là ranh giới. Hai phân tích tổng hợp lớn cách nhau trong khoảng thời gian 9 năm, 2010 và 2019, và khác nhau về loại tác nhân được sử dụng - phân tích trước đây chủ yếu là bisphosphonat và phân tích sau đánh giá hầu hết tất cả các chất chống loãng xương, cho kết quả khác nhau, với 11 phần trăm tổng tỷ lệ tử vong giảm trong lần đầu tiên, trong khi lần thứ hai không cho thấy mức giảm nguy cơ tử vong nói chung. Ngoài các thử nghiệm ngẫu nhiên có đối chứng và phân tích tổng hợp, một số nghiên cứu quan sát cũng cho thấy giảm nguy cơ tử vong khi điều trị bằng bisphosphonate ở bệnh nhân gãy xương, đặc biệt là xương hông và đốt sống. Tuy nhiên, vì do mang phần nhiều tính chất quan sát, những nghiên cứu này bị giới hạn bởi các thành kiến, bao gồm thời gian sống còn, người dùng khỏe mạnh, người tuân thủ lành mạnh và biến không đo lường được. Làm thế nào bisphosphonates trong trường hợp loãng xương và gãy xương có thể làm giảm nguy cơ tử vong vẫn chưa rõ ràng. Ngoài ra còn có một số dữ liệu liên quan đến việc giảm nguy cơ tử vong, với bisphosphonates trong bệnh ung thư, cũng như trong các cơ sở chăm sóc quan trọng. Trong bối cảnh  ung thư vú, thử nghiệm AZURE cho thấy giảm tỷ lệ tử vong với axit Zoledronic, đặc biệt ở phụ nữ sau mãn kinh, mặc dù không thấy ảnh hưởng đến tỷ lệ sống thêm bệnh nói chung. Lợi ích sống còn này đã được ghi nhận khi sử dụng axit Zoledronic trong bệnh Đa u tủy. Cũng như với bệnh loãng xương, các cách cơ học mà bisphosphonat có thể làm giảm nguy cơ tử vong trong những trường hợp này là không rõ ràng, mặc dù một số giả thuyết, chẳng hạn như nguyên nhân gây chết tế bào khối u, điều hòa miễn dịch và ức chế tăng sinh tế bào khối u, đã được nêu ra.

Vì vậy, tóm lại, về tổng thể, bằng chứng hiện có làm tăng khả năng hấp dẫn, nhưng không cung cấp xác nhận tuyệt đối (và không chắc sẽ xảy ra), rằng việc sử dụng bisphosphonate có thể mang lại lợi ích ở người. Nếu những tác nhân này đã tạo nên cuộc cách mạng trong việc chăm sóc bệnh loãng xương được chứng minh là có tác dụng đối với tỷ lệ tử vong, bất kể tác động đó có phải là do giảm gãy xương hay không, tác dụng chính của chúng trong việc giảm gãy xương và do đó cải thiện chất lượng cuộc sống, có thể mang lại giá trị cho số lượng gia tăng số năm được thêm vào tuổi thọ của con người. Một số câu hỏi vẫn còn tồn tại, bao gồm liệu tác động của bisphosphonat đối với tỷ lệ tử vong có phụ thuộc vào người được tiêm hay không, liệu nó có phụ thuộc vào loại bisphosphonat hay không và chính xác là chúng có thể làm giảm nguy cơ tử vong như thế nào. Cho đến khi những câu hỏi này được trả lời, nhiệm vụ tìm kiếm thần dược trường sinh bất tử - “Amrita”, hay “Hòn đá phù thủy”, hoặc bất cứ thứ gì nó được nhắc đến qua nhiều thời đại, vẫn được tiếp tục.

Dr Manju Chandran, Chủ tịch Hiệp hội Loãng xương Châu Á Thái Bình Dương (APCO).